O Instytucie

 

Władze Instytutu:

dr Anna Czyż, prof. UKEN – p.o. Dyrektor Instytutu Pedagogiki Specjalnej

dr Ewa Śliwa – p.o. z-ca Dyrektora Instytutu Pedagogiki Specjalnej

 

Aktualnie w ofercie Instytutu są następujące kierunki kształcenia:

1). Pedagogika specjalna (studia 5-letnie magisterskie)

specjalności:

• Edukacja i rehabilitacja osób z niepełnosprawnością intelektualną (oligofrenopedagogika);
• Edukacja i rehabilitacja osób z niepełnosprawnością słuchową (surdopedagogika);
• Logopedia;
• Wczesne wspomaganie rozwoju, edukacja i terapia osób z zaburzeniami ze spektrum autyzm.

2). Pedagogika resocjalizacyjna (studia I stopnia, 3-letnie)

 

Studia podyplomowe:

1). Edukacja i rehabilitacja osób z niepełnosprawnością intelektualną (oligofrenopedagogika);

2). Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka.

 

Historia Instytutu

            W 1960 roku w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Krakowie utworzono drugą z kolei katedrę pedagogiki – Katedrę Pedagogiki Eksperymentalnej, której kierownictwo powierzono prof. dr Janowi Konopnickiemu. Była to pierwsza taka jednostka w Polsce, w której prowadzone były badania eksperymentalne. Z inicjatywy J. Konopnickiego w 1964 roku uruchomiono pierwsze w Polsce 4-letnie studia zaoczne na kierunku pedagogika specjalna. Studia były skierowane do absolwentów Studiów Nauczycielskich oraz Państwowego Instytutu Pedagogiki Specjalnej. Przy współpracy z Zakładem Teorii Wychowania Katedra Pedagogiki Eksperymentalnej zorganizowała 3-letnie studia doktorskie, którymi kierowali J. Konopnicki oraz Henryk Smarzyński. W czasie pracy w KPE J. Konopnicki wypromował 19 doktorów, przede wszystkim w dziedzinie pedagogiki (Kazimierz Pospiszyl, Marian Zięba, Marian Śnieżyński) oraz pedagogiki specjalnej (Jadwiga Baran). W latach 1965-1969 w Katedrze prowadzono 4-letnie zaoczne i wieczorowe studia na kierunku pedagogika specjalna. Na pedagogice specjalnej oferowano wówczas specjalności: a) nauczanie dzieci głuchych, nauczanie i wychowanie dzieci upośledzonych umysłowo, b) nauczanie i wychowanie dzieci i młodzieży społecznie niedostosowanych oraz c) nauczanie i wychowanie dzieci przewlekle chorych. W 1968 roku Jadwiga Baran obroniła pracę doktorską pt. Konsekwencje pedagogiczne niedostosowania społecznego dzieci głuchych, którą napisała pod kierunkiem J. Konopnickiego. Wykorzystała w badaniach dzieci głuchych arkusz diagnostyczny D.H. Stotta, zaadoptowany przez J. Konopnickiego. Po odejściu J. Konopnickiego do pracy w UJ, Zakładem Pedagogiki Specjalnej kierowała doc. dr Jadwiga Baran. W roku akademickim 1972/73 uruchomiono studia dzienne na kierunku pedagogika specjalna.

W historii dzisiejszego Instytutu wyróżnić należy cztery okresy rozwoju organizacyjnego i naukowego. Pierwszym z nich jest wyodrębnienie Zakładu Pedagogiki Specjalnej w 1974 roku, kierowanego przez doc. dr Jadwigę Baran. W Zakładzie działały wówczas dwa zespoły: pedagogiki specjalnej oraz psychologii specjalnej. Rozwój naukowy i organizacyjny jednostki spowodował, że w 1982 roku Zakład został przekształcony w Katedrę Pedagogiki Specjalnej. W ramach KPS działały zespoły:

• surdopedagogiki, którym kierowała doc. dr hab. J. Baran (habilitacja zatwierdzona w 1981),
• oligofrenopedagogiki, kierowany przez dr Janinę Wyczesany,
• pedagogiki terapeutycznej, kierowany przez dr Janinę Szymańską.

W 1992 roku KPS weszła w skład  nowo powstałego Wydziału Pedagogicznego. Trzy lata KPS później uzyskała nową lokalizację w budynku Uczelni przy ul. Romana Ingardena 4.

Działalność dydaktyczna oraz naukowo-badawcza w obrębie trzech specjalności: 1) rewalidacji upośledzonych umysłowo, 2) rewalidacji głuchych i niedosłyszących oraz 3) rewalidacji przewlekle chorych i kalekich, a także systematyczne powiększanie składu osobowego o kolejnych wykwalifikowanych pracowników, doprowadziły w 1999 roku do podziału KPS na Zakłady: Edukacji Integracyjnej i Poradnictwa, Dydaktyki Specjalnej, Wczesnej Interwencji Specjalnej, Rozwoju i Zaburzeń Komunikacji. Utworzono wówczas również pracownię logopedyczną.

1 października 2011 roku nastąpiło przemianowanie Katedry na Instytut Pedagogiki Specjalnej. Dyrektorem IPS był dr hab. Adam Mikrut, prof. UP. W obrębie Instytutu działały wówczas: Katedra Dydaktyki Specjalnej i Psychoedukacji, Katedra Integracji Społecznej, Katedra Rehabilitacji Psychopedagogicznej i Społecznej, Katedra Wspierania Rozwoju Osób z Niepełnosprawnością. Funkcjonowała także nadal pracownia logopedyczna. W lutym 2022 roku Instytut został przemianowany na Instytut Pedagogiki Specjalnej, Szkolnej i Kształcenia Nauczycieli. Jednostką kierowała wówczas dr hab. Joanna Łukasik, prof. UP. Od 1 października 2023 roku jednostka działa jako Instytut Pedagogiki Specjalnej, w którym działają katedry: Katedra Pedagogiki Szkolnej i Edukacji Inkluzyjnej, Katedra Pedagogiki Resocjalizacyjnej i Penitencjarystyki, Katedra Etyki i Interdyscyplinarnych Badań nad Niepełnosprawnością, Katedra Wspomagania Rozwoju Osób ze Specjalnymi Potrzebami Edukacyjnymi. Funkcję dyrektora Instytutu pełni dr Anna Czyż, prof. UKEN.

 

Kierownicy i Dyrektorzy:

1960-1969 – prof. dr Jan Konopnicki

1974-1986 doc. dr hab. Jadwiga Baran

1987-1994 doc. dr hab. Bożena Grochmal-Bach

1994-1997 dr Jan Pilecki

1997-2004 prof. dr hab. Alicja Rakowska

2004-2008 prof. dr hab. Janina Wyczesany

2008-2017 dr hab. Adam Mikrut, prof. UP

2017-2020 dr hab. Danuta Wolska, prof. UP

2020-I sem. 2021/2022 – dr hab. Piotr Majewicz, prof. UP

2022-2023 dr hab. Joanna Łukasik, prof UP

Od 1 czerwca 2023 dr Anna Czyż, prof. UKEN

 

Prof. dr Jan Konopnicki (1905-1980)

Źródło: http://biografik.up.krakow.pl/?p=868&highlight=Konopnicki

 

Biogram

Jan Konopnicki (22 IX 1905 Tonie pod Krakowem – 28 XI 1980 Kraków), pedagog, psycholog, historyk, organizator edukacji nauczycieli polskich na uchodźstwie, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego i Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie, twórca krakowskiej szkoły resocjalizacji, nauczyciel. Ukończył studia historyczne oraz Studium Pedagogiczne w UJ. W 1930 uzyskał doktorat z filozofii na UJ. Przed wojną pracował jako nauczyciel w gimnazjum w Oświęcimiu, a później nauczyciel przedmiotów pedagogicznych oraz podinspektor szkolny na wschodzie Polski. W czasie II wojny światowej przedostał się przez Węgry do Francji, a następnie do Wielkiej Brytanii. W Szkocji zajmował się organizacją kształcenia nauczycieli, najpierw na kursach, a od 1943 roku w Studium Pedagogicznym przy Uniwersytecie w Edynburgu, którego został kierownikiem. Ukończył studia psychologiczne w Uniwersytecie w Edynburgu. Współpracował z wybitnymi naukowcami brytyjskimi: Godfreyem Thompsonem i Williamem B. Inglisem oraz Jamesem Drever’em. Po wojnie powrócił do kraju, pełnił funkcję dyrektora Instytutu Pedagogicznego ZNP we Wrocławiu, następnie pracował w Centralnej Wojewódzkiej Poradni Zdrowia Psychicznego oraz kierownik Oddziału Leczniczo-Wychowawczego dla dzieci nerwicowych. Wykładał w kilku uczelniach wyższych we Wrocławiu i Opolu. W latach 1956-1962 był rektorem Wyższej Szkoły Wychowania Fizycznego we Wrocławiu. W 1956 roku otrzymał stopień docenta, a w 1959 został profesorem nadzwyczajnym. Od 1960 roku pracował w WSP w Krakowie, jako kierownik Katedry Pedagogiki Eksperymentalnej. Utworzył pierwsze w Polsce 4-letnie zaoczne studia na kierunku pedagogika specjalna. Jednocześnie pracował w UJ, gdzie zapoczątkował badania naukowe nad problemem niedostosowania społecznego i uwarunkowaniami procesów nauczania i wychowania. Był inicjatorem powołania Instytutu Pedagogiki UJ, a od 1968 roku pełnił funkcję dyrektora. Utworzył studia resocjalizacyjne w IP UJ. Jego asystentem był Bronisław Urban. W 1973 roku otrzymał tytuł profesora zwyczajnego. Należał do KNP PAN – Oddział w Krakowie oraz CESE – Comparative Education Society in Europe.

 

Ważniejsze prace: „Zaburzenia w zachowaniu się dzieci i środowisko” (1958, 2 wyd. 1964), „Eksperymentalne szkolnictwo w Anglii i Szkocji” (1964), „Powodzenia i niepowodzenia szkolne” (1966), „Niedostosowanie społeczne” (1971), „Problemy niedostosowania społecznego i formy działalności profilaktyczno-resocjalizacyjnej” (1979).

 

Dr hab. Jadwiga Baran (1923-1986)

Źródło: Archiwum UKEN.

 

Biogram

Jadwiga Baran (23 VIII 1923 Brzezówka, woj. Podkarpackie – 27 XI 1986 Kraków), pedagog specjalny, nauczyciel szkół specjalnych. Po wojnie ukończyła półroczny Państwowy Kurs Nauczycielski w Krakowie. Pracowała jako nauczyciel szkoły sanatoryjnej w Rabce-Zdroju. W 1950 roku ukończyła Państwowy Instytut Pedagogiki Specjalnej w Warszawie ze specjalnością surdopedagogika. Pracowała jako nauczyciel dzieci głuchych w Krakowie, pełniąc również funkcję kierownika tej szkoły. Studiowała wieczorowo pedagogikę w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Krakowie. Zatrudniono jako asystent w Katedrze Pedagogiki Eksperymentalnej, jednocześnie pracowała w Państwowym Zakładzie Wychowawczym dla Głuchych oraz Zakładzie Szkolenia Inwalidów w Krakowie. W 1968 roku obroniła pracę doktorską napisaną pod kierunkiem Jana Konopnickiego. W 1973 roku otrzymała tytuł docenta, a w uzyskała 1979 habilitację. Kierowała Zakładem Pedagogiki Specjalnej w Instytucie Nauk Pedagogicznych WSP w Krakowie. W 1982 roku została kierownikiem Katedry Pedagogiki Specjalnej, którą kierowała do 1986 roku.

Ważniejsze publikacje: Rozwijanie mowy uczniów głuchych w procesie dydaktycznym klas V-VIII (1981), Teoretyczne podstawy rozwoju mowy dzieci głuchych, [w:] Rewalidacja społeczna dziecka głuchego, pod red. J. Pileckiego (1978); Rewalidacja głuchych, [w:] Pedagogika rewalidacyjna, pod red. A. Hulka, wyd. II, 1980;

 

 

Opracowała: Anna Włoch